افزایش خلاقیت همواره یکی از مسائلی است که در روانشناسی مورد توجه قرار گرفته است. ما در این مقاله قصد داریم روش های افزایش خلاقیت را برای شما شرح داده و سپس تکنیک هایی برای داشتن ایده های بهتر بیان کنیم. در ابتدا به تعریف خلاقیت می پردازیم.

تعریف خلاقیت؟

تاکنون روانشناسان و محققان تعاریف مختلفی از خلاقیت ارائه داده اند و برداشت های متفاوتی داشته اند. این مسئله نشان دهنده پیچیده بودن ماهیت این واژه است. خلاقیت یعنی نفوذ در مسائل عادی برای برای پیدا کردن چیزهای شگفت انگیز.

استیو جابز با تأکید بر اهمیت ساخت یک گنجینه مهم و قوی از تجربیات و ایده‌های مرتبط با هم، مفهوم خلاقیت را واضح‌تر بیان کرد و آن را کامل‌تر کرد:

خلاقیت یعنی اتصال چیزها. وقتی از آدم‌های خلاق می‌پرسید که چطور چنین کاری را انجام دادند، آنها کمی احساس گناه می‌کنند، چون واقعا کار خاصی انجام نداد‌ه‌اند، فقط توانسته‌اند دقیق‌تر ببینند. آن‌ها توانسته‌اند تجربه‌های خود را به هم مرتبط کنند و چیز جدیدی درست کنند. به این دلیل آن‌ها موفق شده اند این کار خلاقانه را انجام دهند که نسبت به سایر مردم تجربه‌ی بیشتری دارند یا بیشتر از سایرین به تجربه‌های‌شان فکر می‌کنند. متأسفانه بسیاری از مردم در حرفه‌ی ما به‌اندازه‌ی کافی تجربه‌های متنوع ندارند و از آنجا که نسبت به مشکلات دید گسترده ای ندارند، راه‌حل‌هایی که ارائه می‌دهند نیز بسیار خطی است، چون به‌اندازه کافی نقطه ندارند که آن‌ها را به هم وصل کنند. هر کسی درک و تجربه‌ی بیشتری داشته باشد، بهتر طراحی خواهد کرد.

بی شک انسانی که نتواند با شرایط زمانی و مکانی همراه و همگام شود، محکوم به فناست. خلاقیت فرایندی است که انسان را پویا و زنده نگه می دارد و قادر می سازد تا از امکانات پیرامون خود در جهت بقا و رشد و تکامل استفاده کند، چرا که به واسطه خلاقیت است که ذهن باز و استعداد شکوفا می شود.

اهمیت افزایش خلاقیت در کسب و کار

خلاقیت همیشه در مرکز تجارت بوده است، اما تاکنون در صدر برنامه های مدیریت قرار نگرفته است. با تعریف توانایی (ایجاد چیزی جدید و مناسب)، روش های افزایش خلاقیت خلاقیت برای کارآفرینی که کسب و کار جدیدی ایجاد کرده است ضروری است و پس از رسیدن به مقیاس جهانی بهترین شرکت ها را حفظ می کند.

اما شاید به دلیل اینکه خلاقیت غیرقابل کنترل است – بیش از حد مبهم و نامحسوس- یا به دلیل این که تمرکز بر روی آن، بازده کمتری نسبت به بهبود اجرای زود هنگام ایجاد می کند، مورد توجه اکثر مدیران نبوده است.اما خلاقیت از مدت ها قبل مورد توجه مراکز علمی در زمینه های مختلف بوده است و محققان مدیریت را نیز به خود جلب کرده است.

در ادامه بحث روش های افزایش خلاقیت به تعریف تفکر خلاق می پردازیم.

تفکر خلاق چیست؟

تفکر خلاق به معنای دیدن چیزی به روش جدید است. این همان تعریف “تفکر خارج از جعبه” است. غالباً خلاقیت به این معنا شامل چیزی است که به آن تفکر جانبی گفته می شود، یا توانایی درک الگوهایی که آشکار نیستند. کارآگاه شرلوك هولمز هنگامي كه مي فهمد سگي كه پارس نمی کند سرنخ مهمي در پرونده قتل است از تفكر جانبي استفاده مي كند. افراد خلاق این توانایی را دارند که روشهای جدیدی را برای انجام وظایف، حل مشکلات و رفع چالش ها ابداع کنند. این روش تفکر می تواند به کسب و کار ها در جهت گیری های مؤثرتر کمک کند. به همین دلایل، روش های افزایش خلاقیت برای یک شرکت بسیار با ارزش هستند.

 برترین مهارت های تفکر خلاق

 تجزیه و تحلیل اولین قدم افزایش خلاقیت

قبل از اینکه در مورد چیزی خلاقانه فکر کنید، ابتدا باید بتوانید آن را درک کنید. این امر به توانایی بررسی دقیق چیزها برای درک معنای آنها نیاز دارد. این که آیا شما به دنبال متن، مجموعه داده ها، یک برنامه درسی یا معادله هستید، باید ابتدا آن تجزیه و تحلیل کنید.

ذهنیت باز، رمزی برای افزایش خلاقیت

خلاقیت شامل فکر کردن در مورد چیزها به روشی جدید در زمینه ای است که در مورد آن مطمئن نیستیم. شما باید فرضیات یا جهت گیری ها را کنار بگذارید و به مسائل با روشی کاملاً جدید نگاه کنید. رویارویی با مشکلات با ذهن باز به شما این امکان را می دهد که خلاقانه فکر کنید.

حل مسئله

کارفرمایان به سادگی افراد خلاق را به خاطر این که مؤثر هستند استخدام نمی کنند. آنها کارمندان خلاقی را می خواهند که به آنها در حل مسائل مربوط به کار کمک کنند. بنابراین، هنگام درخواست شغل، توانایی خود را نه تنها در فکر کردن خلاقانه بلکه استفاده خلاقیت خود برای حل مشکلات مهم برجسته کنید.

سازماندهی

این ممکن است خلاف واقع به نظر برسد: آیا افراد خلاق را به این که بی نظم هستند نمی شناسند؟ در واقع ، سازماندهی بخش مهمی از خلاقیت است. در حالی که ممکن است هنگام تلاش برای ایجاد یک ایده جدید، کمی به هم ریخته شوید، باید بتوانید ایده های خود را سازماندهی کنید تا افراد دیگر بتوانند دیدگاه شما را درک و از آن پیروی کنند. توانایی ساختن یک برنامه عملی با اهداف و مهلت زمانی مشخص بسیار مهم و حیاتی است.

ارتباطات

اگر شما بتوانید ایده یا راه حل خلاقانه خود را به صورت کارآمدی با کسانی که کار می کنید (یا با مشتریان یا فروشندگان خود) به اشتراک بگذارید افراد از راه حل خلاقانه شما قدردانی می کنند. بنابراین، شما باید مهارت های ارتباطی نوشتاری و شفاهی قوی داشته باشید.

شما همچنین باید یک موقعیت را به طور کامل درک کنید قبل از این که در مورد آن تفکر خلاقانه ای داشته باشید. بنابراین، شما علاوه بر آن باید شنونده خوبی باشید. با پرسیدن سوالات مناسب و درک مشکل می توانید راه حل بی نظیری را ارائه دهید.

روش های افزایش خلاقیت برای ایده یابی فردی

1-سه اگر را از خود بپرسید و به آن پاسخ دهید.

بسیاری از افراد خلاق زمانی که محصول یا خدمتی را می بینند به این فکر می افتند که چگونه می توان این محصولات یا خدمات را تغییر داد و محصولات و خدمات جدیدتر و بهتری را ارائه داد. برای ایجاد نوآوردی و خلاقیت سه پرسش را برای خود مطرح کنید و به آن ها پاسخ دهید.

۱ -اگر من این محصول یا خدمت را تغییر دهم چه اتفاقی می افتد؟
۲- اگر میخواستم چند سال از این محصول یا خدمت استفاده کنم، چه چیزی را در موردش تغییر یا بهبود میدادم؟
۳- اگر من یک سرمایه گذاری n تومانی برای بهبود آن داشته باشم، چه کاری انجام می‌دهم؟

2-از دو نیمکره مغز خود استفاده کنید.

مغز انسان ها از دو نیمکره چپ و راست تشکیل شده است که هر کدام از این قسمت ها وظایف خاص خودشان را برعهده دارند و ما همیشه از یک نیمکره مغزمان استفاده می کنیم. عدم استفاده از یک نیمه مغز موجب عدم بروز خلاقیت می شود. پس بهتر است برای افزایش خلاقیت با مطالعات بیشتر یاد بگیریم چگونه می توان از هر دو نیمکره مغزمان استفاده کنیم؟

3-هر روز به ایده سازی بپردازید و آن ها را بنویسید.

یک دفتر تهیه کنید و هر روز خودتان را مجبور کنید در آن چند ایده بنویسید. این که این ایده ها در مورد چه موضوعی باشند اهمیتی ندارد. این کار به افزایش خلاقیت و ایده یابی کمک بسیاری می کند. این کار باعث می شود مغز ما به ساختن ایده عادت کرده و بتواند با ترکیب موارد مختلف ایده های بهتر و جدید تری را بسازد. این کار یک تمرین فوق العاده برای ایده پردازی و خلاق شدن ذهن شماست.

4-زمان اتمام کار خود را به طور دقیق مشخص کنید و به آن پایبند باشید.

پروژه ای را که می خواهید انجام دهید به چند مرحله تقسیم کنید و برای آن زمان بندی دقیقی درنظر بگیرید. گاهی اوقات نداشتن ایده مانع بروز خلاقیت می شود ولی بعضی مواقع ایده های بیش از حد، دلیل این اتفاق است. با برنامه ریزی و زمان بندی درست به ایده های خود نظم ببخشید و باعث ایجاد خلاقیت شوید.

5-در دوره های آموزش افزایش خلاقیت شرکت کنید.

دوره های آموزشی در راستای تقویت ایده پردازی وجود دارد که با شرکت در این دوره ها می توانید خلاقیت خود را افزایش دهید. برای نمونه شما می توانید در دوره های خلاقیت دکتر اسماعیل سعدی پور شرکت کنید.

روش های افزایش خلاقیت برای ایده یابی گروهی

روش افزایش خلاقیت طوفان مغزی (Brain Storming)

طوفان مغزی اغلب اولین تکنیکی است که وقتی نیاز به ایجاد ایده داریم به آن فکر می کنیم. اما آنطور که انتظار داریم کار نمی کند. جلسات معمول طوفان مغزی فرصتی یک ساعته برای افراد برون گرای تیم است تا بر بحث تسلط داشته باشند و ایده هایی تولید کنند. در حالی که درونگراها برای مشارکت تلاش می کنند. نتیجه معمولاً ایده های نسبتاً معمولی هستند. اما اگر به طور متفاوتی به آنها نزدیک شوید، جلسات طوفان مغزی می تواند بسیار قدرتمند باشد. دفعه بعدی این روش ها را امتحان کنید:

بدترین ایده ها

از شرکت کنندگان بخواهید فقط روی تولید ایده های بد تمرکز کنند. باید قبل از اینکه از آنها بپرسید چه کار کنیم که این ایده ها بهتر کار کنند، همه کارهایی را که نمی توانند انجام دهند، در نظر بگیرند.

این روش ترس از انتقاد را کاهش داده یا از بین می برد و جریان بحث را آزاد می کند زیرا ایده های بد آسان تر پیدا می شوند – این امر باعث می شود تولید ایده راحت تر و سرگرم کننده تر شود.

محدودیت ها را  در راستای افزایش خلاقیت از بین ببرید

محدودیت ها مانع فکر کردن و تولید ایده می شوند. به طور طبیعی، ما به محض جوانه زدن یک ایده محدودیت ها را در نظر می گیریم، بنابراین از بین بردن حتی برخی از این محدودیت ها می تواند تولید ایده خلاق را ترغیب کند. به عنوان مثال، از شرکت کنندگان بپرسید “اگر گرانشی وجود نداشته باشد ، چگونه می توانیم تجربه پرواز را بهبود بخشیم؟”

شما ایده های خلاق فراوانی پیدا خواهید کرد، و بعضی اوقات، این ایده های ظاهراً غیرعملی می توانند برای ارائه راه حل های عمیقا خلاقانه تنظیم شوند.

برای افزایش خلاقیت از قیاس استفاده کنید

استفاده از قیاسها می تواند جلسات تولید ایده شما را به سطح کاملاً جدیدی از خلاقیت برساند. مقایسه ایده خود با یک موقعیت معمول درک شده به شما کمک می کند تا ایده را از زاویه ای دیگر بررسی و کشف کنید.

برای مثال می توانیم از قیاس “ماهیگیری” استفاده کنیم تا ایده تبدیل مخاطب به مشتری را کشف کنیم. مشارکت کنندگان را ترغیب کنید تا با استفاده از این قیاس، به ایده ها و راه حل های مسئله فکر کنند: در ماهیگیری، برای صید ماهی های بزرگتر به طعمه خوب نیاز داریم – این مسئله همچنین برای کاربرانی که می خواهیم آنها را تبدیل کنیم درست است – اگر می خواهیم مشتریان را به دست آوریم باید با محتوای مناسب با کاربران ارتباط داشته باشیم.

روش افزایش خلاقیت هشت دیوونه  (Crazy Eight)

این یک روش طراحی است که به جای کمیت بیشتر کیفیت را هدف قرار می دهد. هشت دیوونه در مورد تولید تعداد زیادی ایده است و هم برای طراحان و هم برای غیر طراحان بسیار عالی است.

یک برگه کاغذ A4 را که به هشت قسمت تقسیم شده است به هر شرکت کننده بدهید. یک تایمر به مدت پنج دقیقه تنظیم کنید و از هر شرکت کننده بخواهید شش تا ازهشت قسمت را با طرح هایش پر کند. تمام ورق ها را روی دیوار بگذارید و سپس به هر شرکت کننده دو برچسب بدهید تا دو ایده مورد علاقه خود را در آن قرار دهد.این روند تا زمانی که ایده ای را پیدا کنید که همه آن را قبول دارند ادامه پیدا می کند.

روش افزایش خلاقیت نویسندگی مغز  (Brain Writing)

این تکنیک فقط در مدت 30 دقیقه می تواند تا 108 ایده از شش شرکت کننده به دست بیاورد، و اگر می خواهید هر شرکت کننده را برای تولید ایده ها تشویق کنید، به خصوص اگر تیم شما عمدتاً درونگرا باشد، بسیار عالی است. یک برگه به ​​هر شرکت کننده بدهید و از آنها بخواهید که در مدت پنج دقیقه سه ایده تولید کنند. همه مقالات را به بغل دستی خود بدهید. از هر شرکت کننده بخواهید تا ایده های همکار خود را بهبود ببخشد، یا از آنها به عنوان الهام بخش برای تولید سه ایده دیگر استفاده کند. انتقال مقالات به بغل دستی خود را ادامه دهید تا زمانی که آن ها به شرکت کننده اصلی خود برسند. تمام ایده های جمع آوری شده را بیاورید، در مورد هر یک از آنها بحث کنید، بهبود و تقویت ببخشید تا جایی که گروه احساس کند به نقطه مشترکی رسیده است.

نقشه برداری ذهن (Mind Mapping)

نقشه های ذهن نمودارهای بصری هستند که برای نشان دادن کلمات، ایده ها، کارها یا موارد دیگری که به وسیله یک کلمه کلیدی یا ایده اصلی مرتبط و مرتب شده اند، استفاده می شوند. اغلب، رنگ ها و نقاشی ها به تجسم فکری اضافه می شوند.

• در وسط صفحه ، کلمه ای بنویسید که خلاصه ای از مشکلی که می خواهید حل شود یا ایده ای که می خواهید ایجاد کنید باشد.
• از کلمه اصلی خطوطی را به عناصر جدید مربوط به مسئله یا ایده اصلی بکشید.
• از خطوط برای نشان دادن ارتباط بین ایده های بیشتر و راه حل ها استفاده کنید.
• خطوط فرعی را برای ایده های مرتبط با ایده های خطوط اصلی ایجاد کنید.

فیلم نامه مصور (Story Boarding)

Story Boarding درباره ترتیب و طبقه بندی ایده ها و راه حل ها در یک فرمت و ترتیب خطی است. این بهترین کار پس از طوفان مغزی برای تولید ایده است.·     ایده ها و راه حل هایی که در طوفان مغزی قبلی که از طریق یادداشت های روی دیوار یا کارت های رنگ شده بر روی زمین یا یک میز بزرگ به دست آوردید را جمع آوری کنید.·     هدف کاربر را مشخص کنید. برای مثال صندلی اتوبوس را رزرو کنید.·     مراحل سطح بالا را برای رسیدن به آن هدف مشخص کنید، یعنی برنامه را باز کنید، اتوبوس مناسب را جستجو کرده و یک صندلی رزرو کنید.·     ایده های ایجاد شده را طبق مراحلی که ساخته اید طبقه بندی کنید.این تکنیک، ایده ها را وارد عمل می کند و فضای ایده های بیشتر را باز می کند.

کلام آخر

در این مقاله ما ابتدا به تعریف خلاقیت و اهمیت افزایش خلاقیت در کسب و کار پرداختیم. سپس درباره تفکر خلاق و برترین مهارت های تفکر خلاق را توضیح دادیم. و درنهایت از جمله مهم ترین راه های افزایش خلاقیت برای ایده یابی فردی از جمله استفاده از دو نیمکره مغز، ایده سازی روزانه و … و ایده یابی گروهی مانند طوفان مغزی، هشت دیوانه و … را مطرح کردیم.